İŞİTME KAYBI YAŞAM KALİTESİNİ ETKİLER Mİ?
Yaşlanma pek çok hastalığa yatkınlığın arttığı fiziksel, bilişsel işlevlerde azalmanın görüldüğü fizyolojik bir süreç olarak tanımlanabilir.1 Bu dönemde yaşanılan birçok medikal hastalığın yanında işitme problemi de yaygın görülmektedir. İşitme kaybı bireylerin etkili iletişim kurmasının önüne geçer. İşitme kayıplı kişi konuşmaları anlamada, birden fazla konuşmacının olduğu sosyal ortamlarda, hızlı konuşmaların takibinde zorlanır.2 Sözel iletişim ile ilişkili sorunlar, artan dinleme çabası, sohbete katılamama, sık sık tekrarlatma ve yorgunluk hissi sosyal yaşam alanlarını daraltır.3 Sosyal etkileşimlerinin azalması başkalarına bağımlı olma, sosyal kaygı, yalnızlık, güvensizlik, sinirlilik gibi psikososyal etkilere neden olur. 4
Yapılan araştırmalar hafıza, işitme ve bilişsel işlevler arasında bağlantı olduğunu ortaya koymuş. İşitme kaybının bilişsel düşüş riskini arttırdığını ayrıca demansa ve bilişsel bozukluk geliştirme riskini de arttırdığını ileri sürmüştür.5,6 Bu bağlamda da yaşa bağlı işitme kaybını fiziksel ve zihinsel sağlık sorunlarının bir ön habercisi olan sosyal izolasyon ile ilişkilendirmişlerdir.7 Bireyin yaşamış olduğu bu psikososyal değişiklikler yaşam kalitesini de doğrudan olumsuz etkilemeye başlar.
Presbiakuzi dediğimiz yaşa bağlı işitme kaybında bireylerden daha çok çevresindeki yakınları tarafından fark edilir. Bir süredir işitme sıkıntısı yaşayıp destek almayan kişilerin toplumsal katılımına bakacak olursak; önemli yerlere giderken yanında birini götürme isteği, sosyal ortamlara katılmaktan çekinme, sohbet ortamında anlayamazsam kaygısı, konuşmaları tekrar ettirme endişesiyle kendisini yalnızlaştırma gibi birçok engel fark ederiz. İşitme zorluğunun getirmiş olduğu psikososyal etkiler toplumsal katılıma da engel koyar. Bazen bizim fark ettiğimiz eksiklikler yaşlı yetişkinler için çok fark edilir olmayabilir. Çünkü gerçekten neyi duymadıklarını bilmeyebilirler. Bu noktada kişinin hayatında sosyal kısıtlılıklar başlamadan işitmenin rehabilitasyonu için teşvik edilmeye, farkındalığın bu yönde arttırılmasına ihtiyaç duyarlar. 10 Yaşlanmanın beraberinde getirdiği işitme kaybını önlemek güç ama yönetmek mümkündür.
Yaşlı yetişkinlerde fark etmiş olduğumuz işitme kaybı ve beraberinde getirmiş olduğu bilişsel düşüşün önüne geçmek işitsel rehabilitasyon ile mümkündür.8 İşitme kaybının getirmiş olduğu olumsuz etkileri erkenden teşhis edip kişinin KBB muayenesi ve odyolojik değerlendirmesi yapıldıktan sonra gerekliyse işitme cihazına yönlendirmek bilişsel işlemlemedeki azalmanın da önüne geçecektir. ‘Şu anda idare ediyorum, sadece hızlı konuşulduğunda anlamıyorum, kulağımda görünecek, ya kullanamazsam’ gibi gerekçelerle ertelememek gerekir. İşitme kaybı ilerlemeden konuşmaları ayırt etme becerisi düşmeden işitme cihazı kullanmanın önemi yadsınamaz. Rehabilitasyona erken başlanılması işitme cihazından alınacak verimi de arttıracaktır. İşitme kaybı çok hafif bile olsa önemsenmediği durumlarda normal işitsel algı zayıflayacaktır.9 Bilişsel işlemlemede işitsel fonksiyonun rolü büyüktür. 10 İşitme cihazı ile beyine giden işitsel yolun uyaran eksikliği giderilmiş olacaktır. Literatürdeki birçok çalışma incelendiğinde bireylerin işitme cihazı kullanımı sonrası psikososyal ve kognitif durumlarında iyileşme, yaşam kalitesinde olumlu yönde artış gösterdiği belirtilmiştir. 11,12,13
KAYNAKÇA:
1. Beğer T, Yavuzer H. Yaşlılık ve yaşlılık epidemiyolojisi. Klinik Gelişim Dergisi. 2012;25(3):1-3.
2. 2.Crews J, Campbell V. (2004) Vision impairment and hearing loss among community- dwelling older Americans : Implications for healty and functioning. Am J Public Healty. 94,823-829.
3. Dalton D, Cruickshanks K, Klein B, Klein R, Wiley T, Nondahl D. (2003) The impact of hearing loss on quality of life in older adults. Gerontologist. 43, 661-668.
4. Noble, W. (2009). Preventing the psychosocial risks of hearing loss. Australian Family Physician, 38(8), 591–593.
5. Lin F. (2011) Hearing loss and cognition among older adults in the United States. J Gerontol A Biol Sci Med Sci.
6. Lin F, Metter E, O’Brien R, Resnick S, Zonderman A, Ferrucci L.(2011) Hearing loss and incident dementia. Arch Neurol.
7. Cornwell E, Waite L. (2009) Social disconnectedness, perceived isolation, and health among older adults. J Healty Soc Behav. 50, 31-48.
8. Weinstein B. (2013) Geriatric Audiology. 2nd ed. New York: Thieme Medical Publishers.
9. Lin FR, Metter EJ, O'brien RJve ark. . Hearing loss and incident dementia. Arch Neurol, 2011; 68: 214-20.
10. Kalluri S, Humes L. (2012) Hearing technology and cognition. Am J Audiol . 21, 338-348.
11. Mulrow CD, Aguilar C, Endicott JE, et al. Quality-of-life changes and hearing impairment: a randomized trial. Ann Intern Med. 1990; 113(3):188–194.)
Odyolog Fatma Esendemir
